Bài 12: Quá trình kháng chiến
chống quân xâm lược Tống
(1075-1077

MỤC TIÊU BÀI HỌC

Đánh giá được những nét độc đáo
trong cuộc kháng chiến chống Tống
(1075 - 1077).
Đánh giá được vai trò của Lý Thường
Kiệt trong cuộc kháng chiến chống
Tống

NỘI DUNG BÀI HỌC

1.

2

Cuộc kháng
chiến chống
Tống giai đoạn
thứ nhất (năm
1075)

Cuộc kháng
chiến chống
Tống giai đoạn
thứ hai (năm
1077)

1. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ nhất (năm 1075).

4 W's & 1 H
When
Tống âm mưu
xâm lược nước
ta vào thời gian
nào?

Who
Dựa vào mục
Em có biết (tr.
58, SGK), hãy
giới thiệu những
hiểu biết của em
về Lý Thường
Kiệt

What

Trước âm mưu
xâm lược, nhà Lý
chuẩn bị đối phó
như thế nào? Em
có nhận xét gì về
âm mưu đó

Where
Quan sát vào
lược đồ trình bày
diễn biến cuộc
tiến công của
nhà Lý?

How

Việc chủ động tấn
công để tự vệ của nhà
Lý có ý nghĩa như thế
nào?
Chỉ ra những nét độc
đáo trong cuộc kháng
chiến chống Tống giai
đoạn thứ nhất (năm
1075)

1. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ nhất (năm 1075).
- Giữa thế kỷ X, vua Tống lại âm mưu xâm
lược Đại Việt.

WHEN
Tống âm mưu
xâm lược nước ta
vào thời gian
nào?

1. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ nhất (năm 1075).

WHO
Dựa vào mục Em có biết
(tr. 58, SGK), hãy giới
thiệu những hiểu biết
của em về Lý Thường
Kiệt?

Lý thường Kiệt sinh năm 1909
tại phường Thái Hòa, Thăng
Long (Hà Nội). Từ nhỏ, ông đã
tỏ ra là người có chí hướng,
ham đọc binh thư và luyện tập
võ nghệ. Năm 23 tuổi được
tuyển vào triều giữ chức quan
Nhỏ. Là người có cốt cách và
tài năng phi thường, trải qua
mấy đời vua, ông được thăng
dần nhiều chức quan trọng.
Lý Thánh Tông phong ông làm
Thái úy.

1. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ nhất (năm 1075).

WHAT
Trước âm mưu xâm
lược, nhà Lý chuẩn bị
đối phó như thế nào?
Em có nhận xét gì về
âm mưu đó?

Chủ trương đối phó của Lý Thường Kiệt:
- Chủ động tấn công để tự vệ.
- -> nhằm giành thế chủ động, tiêu hao
sinh lực địch ngay từ lúc chúng chưa
tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược.
=>Đây là một chủ trương táo bạo, thể
hiện trí tuệ, tẩm nhìn của Lý Thường
Kiệt và sự chủ động của vua tôi nhà Lý.

Nơi tập trung lực lượng của quân Tống

WHERE
Quan sát vào lược đồ
trình bày diễn biến
cuộc tiến công của nhà
Lý?

5000 quân

* Diễn biến:
Lược đồ cuộc tấn công để tự vệ của nhà Lý
- Tháng 10-1075, Lý Thường kiệt cùng với Tông Đản và
Thân Cảnh Phúc đem 10 vạn quân bất ngờ tấn công vào
châu Khâm, châu Liêm (Quảng Đông)
- Sau khi tiêu diệt các kho tàng, căn cứ của giặc, Lý
Thường Kiệt đem quân về tấn công châu Ung (Quảng
Tây).
Chú giải:
* Kết quả.
Sau 42 ngày chiến đấu, quân ta hạ thành Ung Châu và
nhanh chóng rút quân về nước.
gĐ
n
ô
T

42 ngày

ản

Lý T

Ki
g
n
ờ
hư

ệt

Quân bộ nhà Lý tấn công

Quân thủy nhà Lý tấn công

Quân Lý bao vây

Quân Lý rút quân

Nơi tập kết quân Tống

Quân Tống bị tiêu diệt

1. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ nhất (năm 1075).
* Ý nghĩa:

HOW
Việc chủ động tấn công để tự vệ
của nhà Lý có ý nghĩa như thế
nào?
Chỉ ra những nét độc đáo trong
cuộc kháng chiến chống Tống giai
đoạn thứ nhất (năm 1075)

- Trận tập kích này đã giáng một đòn phủ
đầu, làm hoang mang quân Tống, đẩy
chúng vào thế bị động.
- Tạo ra nhiều điều kiện có lợi để đánh bại
kẻ thù khi chúng sang xâm lược nước ta.
• Nét độc đáo:
- Ta chỉ tấn công các căn cứ quân sự, các
kho lương thảo là những nơi nhà Tống chuẩn
bị cho cuộc tấn công xâm lược nước ta.
- Sau khi thực hiện mục đích của mình,
quân ta nhanh chóng rút về nước.

2. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ hai (năm 1077)

a. Chuẩn bị kháng chiến
Các tù trưởng dân tốc ít người: Cho
quân đánh chặn làm tiêu hao sinh
lực địch

Chuẩn
bị

Quân thủy: Bố trí thủy binh ở vùng
Đông Bắc phá vỡ kế hoạch phối hợp
thủy-bộ của chúng

Quân bộ : Xây dựng phòng
tuyến song Như Nguyệt và bố
binh đóng giữ.

ớc,
ư
n
ề
v
n
â
u
q
t
Sau khi rú
uẩ n
h
c
ã
đ
t
ệ
i
K
g
Lý Thườn
nào?
ế
h
t
ư
h
n
n
ế
i
bị kháng ch
ều gì?
i
đ
a
r
t
ú
r
m
e
Qua đó

2. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ hai (năm 1077)

a. Chuẩn bị kháng chiến
n
ẩ
h
p
g
n
o
r
t
n
i
t
,
)
K
G
Dựa vào thông
S
,
0
6
.
r
t
(
2
u
ệ
i
l
ư
t
à
v
í
l
a
ị
t
ệ
y
u
Kết nối với đ
g
N
ư
h
N
g
n
ô
s
n
ế
y
u
t
g
n
ò
h
p
hãy Mô tả
ệt
i
K
g
n
ờ
ư
h
T
ý
L
o
a
s
ì
v
i
ả
i
g
í
L
.
y
â
và
đ
ở
c
ặ
i
g
n
ặ
h
c
n
ế
y
u
t
g
n
ự
d
lại cho xây
n
ế
y
u
t
g
n
ò
h
p
Việc xây dựng
?
ì
g
u
ề
i
đ
n
ệ
i
h
Như Nguyệt thể

ý Thường Kiệt cho xây dựng phòng tuyến chặn giặc ở sông Như Nguyệt vì: Đây là
ột đoạn của sông Cầu (từ ngã ba sông Cà Lồ và sông Cầu trở xuống đến Phả Lại - lúc đó
Vạn Xuân). Dòng sông chặn ngang con đường bộ mà quân Tống có thể vượt qua để tiến
Thăng Long.
Lý Thường Kiệt cho xây phòng tuyến sông Như Nguyệt: đắp đê cao như bức tường
ành ở mặt nam sông Cầu, bên trên đóng tre làm giậu dày mấy tầng, kiên cố dài gần 10 km
chân núi Tam Đảo, bao bọc, che đỡ cho cả hai vùng đổng bằng rộng lớn. Thành hào kiên
giúp dễ dàng phòng thủ hơn một đồn thành độc lập giữa kinh thành.
Việc xây dựng phòng tuyến đã thể hiện sự độc đáo trong cách tổ chức đánh giặc cũng
ư vai trò, tầm nhìn sáng tạo của Lý Thường Kiệt. Chính nhờ việc xây dựng phòng tuyến
hư Nguyệt dựa trên sự kết hợp giữa địa hình tự nhiên, bãi chướng ngại vật cùng với lực
ợng thuỷ - bộ được bổ trí trọng điểm nên vừa có thể bảo vệ được toàn chiến tuyến, vừa
anh chóng tập trung tổ chức phản công địch.

Phòng tuyến trên sông Như
Nguyệt

Cảnh quân ta đóng cọc chuẩn bị phòng tuyến Như Nguyệt

ng
S«

ư­¬
Th
ng

§a Phóc

S.

Như

S.

Çu

S. N
hÞ

C
S.

Yên Phong

­ NguyÖt

Lý Thường Kiệt
S.

H
g
ån

T h¸
i
B
×
n
h

S.

THĂNG LONG

Lược đồ trận chiến tại phòng tuyến Như Nguyệt (1076 - 1077)

c
ô
L

m
a
N

2. Cuộc kháng chiến chống Tống giai đoạn thứ hai (năm 1077)

b. Cuộc chiến đấu trên phòng tuyến sông Như Nguyệt
Quân địch
+
Quân bộ do
Quách Quỳ chỉ huy vượt qua
biên giới vùng Đông Bắc
Quân thủy do Hòa Mâu chỉ
huy tiến vào vùng ven biển
Đông Bắc
“ Mười phần chết đến năm,
sáu”

Quân ta
Chặn đứng địch trước
phòng tuyến Như Nguyệt

Trình bày diễn biến, kết quả của
cuộc chiến đấu trên phòng tuyến
sông Như Nguyệt trên
lược đồ H3/sgk/61

Chặn đánh liên tiếp quân
Tống không thể tiến sâu vào
nội địa để hỗ trợ cho quân
bộ
- Năm 1077, Lý Thường
Kiệt mở cuộc tiến công
lớn.

Thảo luận nhóm: (2 phút)
Nhóm 1, 3:

Nhóm 2, 4:

Nêu nguyên nhân thắng lợi
của cuộc kháng chiến?

Vì sao ta đang ở trong thế
thắng mà Lý Thường Kiệt lại
chủ trương giảng hòa?

• Sự chuẩn bị một cách chu
đáo của ta về mọi mặt.
• Sự chỉ huy tài tình của Lý
Thường Kiệt.
• Tinh thần đoàn kết quyết
tâm chiến đấu chống ngoại
xâm của quân và dân ta.

- Đảm bảo mối quan hệ bang giao
hòa hiếu giữa hai nước sau chiến
tranh.
- Không làm tổn thương danh dự
của nước lớn.
- Bảo đảm hòa bình lâu dài.

LUYỆN TẬP

TÂY DU KÝ

TRONG KHU RỪNG CÓ RẤT NHIỀU YÊU QUÁI XUẤT HIỆN ĐỂ CẢN ĐƯỜNG THẦY TRÒ ĐƯỜNG
TĂNG ĐI LẤY KINH. EM HÃY GIÚP THẦY TRÒ ĐƯỜNG TĂNG BẰNG CÁCH VƯỢT QUA CÁC CÂU
HỎI CỦA YÊU QUÁI.

Hồng Hài Nhi

Bạch Cốt Tinh

Ngọc Thố Tinh

Ngưu Ma Vương

Thanh Ngưu Quái

Câu 1. Trước nguy cơ xâm lược của nhà Tống, Lý Thường
Kiệt đã có chủ trương gì?

00:02
00:00
00:01
00:03
00:06
00:10
00:04
00:07
00:09
00:05
00:08

A. Đánh du kích
C. Đánh lâu dài. 

 

B. Phòng thủ

D. "Tiến công trước để tự vệ"

Câu 2. Đây là một trong những trận đánh tuyệt vời trong lịch sử chống
ngoại xâm của dân tộc. Người chỉ huy trận đánh – Lý Thường Kiệt thực sự
là một tướng tài. Tên tuổi của ông mãi mãi là niềm tự hào của dân tộc ta.
Vậy đó là trận đánh nào?

00:02
00:00
00:01
00:03
00:06
00:10
00:04
00:07
00:09
00:05
00:08
A. Trận Bạch Đằng
C. Trận Như Nguyệt (1077)

B. Trận đánh Khâm Châu, Liên Châu,
Ung Châu (10-1975)
D. Cả ba đáp án trên.

Câu 3. Mục đích chính của Lý Thường Kiệt trong cuộc
tấn công sang đất Tống cuối năm 1075 là:

00:02
00:00
00:01
00:03
00:10
00:06
00:04
00:07
00:09
00:05
00:08
A. Đánh vào cơ quan đầu não của
quân Tống

C. Đánh vào khu vực đông dân để tiêu
diệt một bộ phận sinh lực địch

B. Đánh vào nơi tập trung lương thực và
khí giới để chuẩn bị đánh Đại Việt.

D. Đòi lại phần đất đã mất do bị nhà
Tống chiếm.

Câu 4.Tại sao Lý Thường Kiệt là chủ động giảng
hòa?
00:02
00:00
00:01
00:03
00:10
00:06
00:04
00:07
00:09
00:05
00:08
A. Để đảm bảo mối quan hệ hòa hiếu giữa
hai nước là truyền thống nhân đạo của dân
tộc

C. Để bảo toàn lực lượng của nhân
dân

B. Lý thường Kiệt sợ mất lòng
vua Tống
D. Lý Thường Kiệt muốn kết

thúc chiến tranh nhanh chóng

Câu 5. Đâu không là lý do khiến Lý Thường Kiệt chọn sông
Như Nguyệt làm nơi xây dựng phòng tuyến đánh giặc?

00:02
00:00
00:01
00:03
00:10
00:06
00:04
00:07
00:09
00:05
00:08
A. Là con sông chặn ngang tất cả các ngả
đường bộ từ Quảng Tây vào Thăng Long 

C. Dựa trên truyền thống đánh giặc trên
sông của các triều đại trước

B. Lực lượng quân Tống sang xâm lược
Việt Nam chủ yếu là bộ binh
D. Là một chiến hào tự nhiên khó
để vượt qua

Câu 6: Để khích lệ tinh thần chiến đấu của quân sĩ, làm suy yếu ý

chí của quân Tống Lý Thường Kiệt đã làm gì?

00:02
00:00
00:01
00:03
00:10
00:06
00:04
00:07
00:09
00:05
00:08
A. Tập chung tiêu diệt nhanh quân Tống. B. Ban thưởng cho quân lính.
C. Sáng tác bài thơ thần “Nam quốc sơn
hà”.

D. Cả 3 ý trên.

Cảm ơn các con đã giúp ta thỉnh kinh thành công!

D
N
E
E
H
T

VẬN DỤNG
? Theo em, cuộc K/C chống
Tống (1075-1077) đã để lại
những bài học gì cho công
cuộc bảo vệ Tổ quốc hiện
nay.