Tiết 13: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

PHẠM VĂN HẢI
Tiết 13: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

I. Đọc – hiểu chú thích
Thể loại: trữ tình
Chủ đề:
Lời tự than cho số phận nhiều cay đắng hay xót xa.
Lời phê phán những thói hư tật xấu.
3. Chú thích : SGK/48,49,52
Tiết 13: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

II. Đọc – hiểu văn bản

NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN
ĐỌC VĂN BẢN

Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Ai làm cho bể kia đầy,
Cho ao kia cạn, cho gầy cò con?
BÀI 1
ĐỌC VĂN BẢN
BÀI 2

Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phải đi tìm mồi.
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Thương thay con cuốc giữa trời,
Dầu kêu ra máu có người nào nghe.
ĐỌC VĂN BẢN
BÀI 3

Thân em như trái bần trôi
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

Thương thay thân phận con tằm,
Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơ.
Thương thay lũ kiến li ti,
Kiếm ăn được mấy phả đi tìm mồi.
Thương thay hạc lánh đường mây,
Chim bay mỏi cánh biết ngày nào thôi.
Thương thay con cuốc giữ trời,
Dầu kêu ra máu biết người nào nghe.
Thương thay
Con tằm
Con kiến
Con hạc
Con cuốc

Nhả tơ

Tìm mồi

Bay mỏi
cánh


Kêu ra máu


Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

CÂU HỎI TÌM HIỂU BÀI:
-Trong ca dao, tác giả dân gian có thói quen khi nhìn sự vật thì liên hệ đến cảnh ngộ của mình . Cách nói này gọi là biện pháp tu từ gì ?
-Chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ đó ?
Hình ảnh liên tưởng
Con tằm
Con kiến
Con hạc
Con cuốc

Chỉ kiếp
người suốt
đời bị
người khác
bòn rút hết
sức lực


Chỉ thân
phận nhỏ
bé suốt
đời khó
nhọc, vất
vả mà vẫn
nghèo khó


Chỉ những
người lao
động suốt
đời phiêu bạt
với những
cố gắng
vô vọng.



Là chỉ những
người thấp
cổ bé họng,
có nỗi oan
trái không
được lẽ
công bằng
nào soi tỏ.


Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

Điệp từ, ẩn dụ
=> Những nổi khổ của người lao động chịu nhiều bất công.
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

Bài 3:
Thân em như trái bần trôi,
Gió dập sóng dồi biết tấp vào đâu.
So sánh
=> Nỗi khổ của người phụ nữ bị lệ thuộc
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

Một số bài ca dao - dân ca có nội dung tương tự
* Thân em như tấm lụa đào,
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
* Thân em như củ ấu gai,
Ruột trong thì trắng vỏ ngoài thì đen
* Thân em như hạt mưa sa,
Hạt vào đài các, hạt ra ruộng cày.
* Thân em như miếng cau khô,
Người thanh tham mỏng, kẻ thô tham dày.
* Thân em như hạt mưa rào,
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
* Thân em như ớt chín cây,
Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.
* Thân em như giếng giữa đàng,
Người khôn rửa mặt, người phàm rửa chân.
* Thân em như thể cánh bèo,
Ngược xuôi xuôi ngược theo chiều nước trôi.
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

II. Đọc – hiểu văn bản

B.NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

ĐỌC VĂN BẢN
BÀI 1
Cái cò lặn lội bờ ao
Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng ?
Chú tôi hay tửu hay tăm
Hay nước chè đặc hay nằm ngủ trưa
Ngày thì ước những ngày mưa
Đêm thì ước những đêm thừa trống canh
ĐỌC VĂN BẢN
BÀI 2
Số cô chẳng giàu thì nghèo
Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhà
Số cô có mẹ có cha
Mẹ cô đàn bà, cha cô đàn ông
Số cô có vợ có chồng
Sinh con đầu lòng chẳng gái thì trai.
ĐỌC VĂN BẢN
BÀI 3

Con cò chết rũ trên cây,
Cò con mở lịch xem ngày làm ma.
Cà cuống uống rượu la đà,
Chim ri ríu rít bò ra lấy phần,
Chào mào thì đánh trống quân
Chim chích cởi trần,vác mõ đi rao.
ĐỌC VĂN BẢN
BÀI 3

Con cò chết rũ trên cây,
Cò con mở lịch xem ngày làm ma.
Cà cuống uống rượu la đà,
Chim ri ríu rít bò ra lấy phần,
Chào mào thì đánh trống quân
Chim chích cởi trần,vác mõ đi rao.
ĐỌC VĂN BẢN
BÀI 4

Cậu cai nón dấu lông gà,
Ngón tay đeo nhẫn gọi là cậu cai
Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê
NHỮNG CÂU TƯƠNG TỰ

Chồng người đánh giặc sông Lô
Chồng em ngồi bếp nướng ngô cháy quần
Chồng người cưỡi ngựa bắn cung
Chồng em ngồi bếp cầm chun bắn ruồi.
1/ Bài 1
Chú tôi :
+Hay: tửu, tăm, nước chè đặc, nằm ngủ trưa .
+Ước : ngày mưa , đêm thừa trống canh .
-> Điệp từ, liệt kê .
=>Châm biếm hạng người nghiện ngập , người lao động .
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

2/ Bài 2 :
Số cô :
Chẳng giàu- nghèo
Có mẹ-cha
Có vợ- chồng
Sinh con chẳng gái – trai .
-> Điệp từ, liệt kê , nói nước đôi .
=>Châm biếm, phê phán những người làm nghề mê tín dị đoan và những người mê tín dị đoan.
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

III. Tổng kết
Nghệ thuật : so sánh , ẩn dụ , nói nước đôi .
Nội dung :
Diễn tả thân phận khổ đau của người lao động .
- Phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội .
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM

IV. Luyện tập:
Về nhà làm các bài tập SGK.
V. Hướng dẫn về nhà :
Về nhà học thuộc 4 bài ca dao , nêu nội dung nghệ thuật .
Sưu tầm thêm một số bài ca dao có nội dung tương tự .
- Soạn bài tiếp theo : Đại từ .

.
Văn bản: NHỮNG CÂU HÁT THAN THÂN NHỮNG CÂU HÁT CHÂM BIẾM