ÔN TẬP KIẾN THỨC CŨ
1.Thế nào là hai lực cân bằng? Dưới tác dụng của hai lực
cân bằng vật đứng yên sẽ như thế nào và vật chuyển động sẽ
như thế nào?
2. Hãy giải thích vì sao khi búa lỏng, người ta có thể làm
chặt lại bằng cách gõ cán búa xuống 1 vật cứng?

ÔN TẬP KIẾN THỨC CŨ
1. Hai lực cân bằng là 2 lực cùng tác dụng vào 1 vật, cùng phương
(cùng nằm trên 1 đường thẳng), ngược chiều, bằng nhau về độ lớn
- Dưới tác dụng của hai lực cân bằng vật đứng yên sẽ tiếp tục đứng
yên và vật chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động thẳng đều

2. Vì khi gõ cán búa xuống vật cứng thì cả cán và lưỡi búa cùng
chuyển động. Khi cán búa chạm vào vật cứng thì dừng lại đột ngột,
còn lưỡi búa vẫn tiếp tục chuyển động theo quán tính nên nên lưỡi
búa sẽ lún sâu vào cán làm lưỡi búa chặt lại

Tại sao mặt dưới của đế giày lại gồ ghề?

Tại sao mặt lốp xe không làm nhẵn?

Trục bánh xe bò ngày xưa thì không có ổ bi

Trục bánh xe đạp có ổ bi

BÀI 6:

BÀI 6: LỰC MA SÁT
I. Khi nào có lực ma sát :
+ Lực ma sát là lực xuất hiện tại bề mặt tiếp xúc của các
vật, có tác dụng cản trở chuyển động của vật.

II. Các loại lực ma sát:
 Ma sát trượt

 Ma sát lăn
 Ma sát nghỉ

BÀI 6: LỰC MA SÁT

II. Các loại lực ma sát
1. Lực ma sát trượt
+ Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt
của vật khác, có tác dụng cản trở chuyển động của vật
+ Ví dụ:
- Kéo 1 vật trượt trên nên nhà
Fms

F
k

+ Bóp phanh, vành bánh chuyển động chậm lại là do đâu?
 Do có lực sinh ra khi má
phanh ép lên vành bánh xe,
ngăn cản chuyển động.

 Lực này được gọi là
lực ma sát trượt.

+ Nếu bóp phanh mạnh, bánh xe ngừng quay và trượt trên mặt
đường. Lực ma sát trượt đã xuất hiện giữa vật nào và vật nào?

 Lực ma sát trượt xuất hiện giữa bánh xe và mặt đường.

C1 :Hãy tìm ví dụ về lực ma sát
trượt trong đời sống và kĩ thuật
+ Bánh xe ngừng quay trượt trên
mặt đường khi thắng mạnh
+ Trượt tuyết

+ Trục quạt bàn với ổ trục

- Hòn bi đang lăn trên sàn từ từ dừng lại. Tại sao?



Do có lực ma sát tác dụng lên hòn bi và cản trở
chuyển động của nó.
 Ma sát này sinh ra do viên bi lăn trên sàn nên
được gọi là ma sát lăn

BÀI 6: LỰC MA SÁT

II. Các loại lực ma sát
2. Lực ma lăn

+ Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật
khác, có tác dụng cản trở chuyển động của vật
+ Ví dụ:

Các ổ bi của bộ
phận quay

Bánh xe chạy
trên đường

Đẩy vật nặng trên các
con lăn (bánh xe)

C3: Trong các trường hợp ở hình 6.1 dưới đây, trường hợp nào có lực ma
sát trượt, trường hợp nào có lực ma sát lăn?

Hình 6.1a
Có ma sát trượt

Hình 6.1b
Có ma sát lăn

 Qua đó em có nhận xét gì về cường độ (độ lớn) lực ma sát trượt, ma
sát lăn?

Có ma sát trượt

Có ma sát lăn

Hai trường hợp trên chứng tỏ: độ lớn ma sát lăn rất nhỏ so với ma sát trượt
Người ta chứng minh rằng nếu thay ma sát trượt bằng ma sát lăn có thể giảm
ma sát đến 30 lần

? Hai loại ma sát trượt và ma sát lăn có gì giống nhau (sinh ra
khi nào, ctác dụng gì, chiều ra sao?)
 Đều


sinh ra khi vật này chuyển động trên bề mặt của vật khác.

Đều có tác dụng ngăn cản chuyển động, vì vậy lực ma sát luôn
ngược chiều chuyển động của vật.
Vậy nếu một vật đứng yên có chịu tác dụng của lực
ma sát không?

BÀI 6: LỰC MA SÁT
II. Các loại lực ma sát
1. Lực ma sát trượt:

+ Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của
vật khác, có tác dụng cản trở chuyển động của vật

2. Lực ma sát lăn:
+ Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác, có tác
dụng cản trở chuyển động của vật
3. Lực ma sát nghỉ:

Quan sát thí nghiệm

? Khi ta tăng lực kéo tác dụng lên vật thì số chỉ của lực
kế tăng dần, nhưng vật vẫn đứng yên  Chứng tỏ có 1
lực tác dụng lên miếng gỗ theo chiều ngược lại với lực
kéo và cân bằng với lực kéo Lực này gọi là lực ma sát
nghỉ
Vậy lực ma sát nghỉ là gì?

BÀI 6: LỰC MA SÁT

II. Các loại lực ma sát
1. Lực ma sát trượt:

+ Lực ma sát trượt sinh ra khi một vật trượt trên bề mặt của
vật khác, có tác dụng cản trở chuyển động của vật

2. Lực ma sát lăn:
+ Lực ma sát lăn sinh ra khi một vật lăn trên bề mặt của vật khác, có tác
dụng cản trở chuyển động của vật
3. Lực ma sát nghỉ:

+ Lực ma sát nghỉ sinh ra giữ cho vật không trượt khi vật bị
tác dụng của lực khác.
+ Ví dụ: sgk

C5: Hãy tìm các ví dụ khác về lực ma sát
nghỉ trong đời sống và kĩ thuật
Ma sát giữa bàn chân
với mặt sàn khi đi tới
Ma sát ở băng
truyền tải trong
các nhà máy

Ma sát của
dây cu-roa

BÀI 6: LỰC MA SÁT

I. Khi nào có lực ma sát
II. Các loại Lực ma sát

II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật

C6. Hãy nêu tác hại của lực ma sát và các biện pháp làm giảm
lực ma sát trong các trường hợp sau:

a) Xích xe đạp

b) Trục quay có ổ bi

c) Đẩy thùng đồ

a) Xích xe đạp
Tác hại: Lực ma sát trượt làm mòn xích, đĩa.

Biện pháp: Tra dầu mỡ thường xuyên.

b) Trục quay có Ổ bi

Tác hại:. Lực ma sát trượt của trục làm mòn trục và cản trở
chuyển động quay của bánh xe.
Biện pháp: Thay bằng trục quay có ổ bi.

c) Đẩy thùng đồ
Tác hại:. Lực ma sát trượt cản trở chuyển động của thùng
hàng khi đẩy.
Biện pháp: Dùng bánh xe thay thế ma sát trượt bằng ma
sát lăn.

C7. Hãy quan sát các trường hợp sau Hãy nêu lợi ích và tìm
cách tăng lực ma sát trong những trường hợp này. Nếu không
có lực ma sát thì sẽ xảy ra hiện tượng gì?
Ô tô phanh
gấp

Ích lợi: Làm phấn bám được lên bảng, làm mòn phấn
Cách làm tăng: Tăng độ nhám bề mặt tiếp xúc

Ích lợi: Làm vít và ốc giữ chặt vào nhau, làm nóng chỗ tiếp xúc để
đốt diêm.
Cách làm tăng:

Tạo ren cho ốc và vít, làm nhám bề mặt vỏ diêm

Ô tô phanh
gấp

Ích lợi: Làm ô tô đứng và di chuyển được ở trên đường một cách an
toàn.
Cách làm tăng:

Tạo rãnh cho lốp xe, làm phanh cho xe.

BÀI 6: LỰC MA SÁT

I. Khi nào có lực ma sát
II. Các loại Lực ma sát

II. Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật

+ Lực ma sát có thể có hại hoặc có lợi
+ Ví dụ:
- Ma sát có hại: sgk
- Ma sát có lợi: sgk

III. Vận dụng

C8. Hãy giải thích các hiện tượng sau và cho biết
trong các hiện tượng này ma sát có lợi hay có
hại:

a.Khi đi trên sàn đá hoa mới lau dễ bị ngã:

Ma sát có lợi

b. Ô tô đi vào chỗ bùn lầy, có khi bánh xe quay tít mà xe
không tiến lên được

Ma sát có lợi

c. Giày đi mãi đế bị mòn:

Ma sát có hại

d. Phải bôi nhựa thông vào dây cung ở cần kéo nhị (đàn cò).

Ma sát có lợi

C9. Ổ bi có tác dụng gì? Tại sao việc phát minh ra ổ bi lại có ý
nghĩa quan trọng đến sự phát triển của khoa hoc và công nghệ?

- Ổ bi có tác dụng làm giảm ma sát do thay ma sát trượt
bằng ma sát lăn của các viên bi.
- Nhờ sử dụng ổ bi đã giảm lực cản lên các vật chuyển động
làm cho máy móc hoạt động dễ dàng, hiệu quả cao góp phần
thúc đẩy sự phát triển của các ngành như động lực học, cơ
khí, chế tạo máy…

Bài tập
Khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời mà em chọn.
Câu1: Trường hợp nào sau đây lực xuất hiện không phải là lực ma sát?
A. Lực xuất hiện khi lốp xe trượt trên mặt đường.
B. Lực xuất hiện làm mòn đế giầy.
C. Lực xuất hiện khi lò xo bị nén hay bị dãn.
D. Lực xuất hiện giữa dây cuaroa với bánh xe truyền
chuyển động.

Bài tập
Khoanh tròn chữ cái đứng trước câu trả lời mà em chọn.
Câu2: Cách nào sau đây giảm được ma sát?
A. Tăng độ nhám của bề mặt tiếp xúc.
B. Tăng lực ép lên mặt tiếp xúc.
C. Tăng độ nhẵn giữa các mặt tiếp xúc.
D. Tăng diện tích bề mặt tiếp xúc.